lalitA sahasranAma nAmavaLis in muthuswAmi dikshitar's kritis

muthuswAmi dIkshitar (one of the Carnatic Music Trinity composers) was a great Sanskrit scholar, well-versed with the various stOtrAs in sanskrit literature.

Here are just a handful of examples of occurences of the lalitA sahasranAma nAmavaLis in his kritis:
(Each one of these is very beautifully woven into the theme of the kriti.)

1."श्रीमहाराज्ञै" (nAmAvaLi 2)[சிறப்புமிக்க பேரரசி ; எல்லா உலகத்தையும் காப்பவள் ; தானே ஆட்சிமைத் தொழிலை நிர்வகித்து நடத்துவதால் ஸ்ரீமஹாராக்ஞீ(மயாராக்ஞீ) எனப்படுகிறாள்.]

श्रीमहाराज्ञि वदनशशाङके (श्रीमातः शिववामाङके - bEgadA)

2."चिदग्निकुण्डसम्भूतायै" (nAmAvaLi 4) [ஞானமாகிற யாககுண்டத்திலிருந்து தோன்றியவள் ; சித் என்றால் சுத்தமான ப்ரஹ்மம்;அது அவித்யையென்னும் இருட்டுக்கு விரோதியானதால் 'சிதக்னி' என்று சொல்லபடுகிறது ; சித்தாகின்ற அக்னிகுண்டத்தில் அவித்யை அழிய தேவியின் உண்மையான ஸ்வரூபம் தோன்றுகிறது]

चिदम्बरपुरीश्र्वरीम् चिदग्निकुण्डसम्भूत सकलेश्र्वरीम् श्री (शिवकामेश्र्वरीम् - kalyANi)

3."गूढगुल्फायै" (nAmAvaLi 42) ['குல்ப்ப' என்றால் கணுக்காலைச் சுற்றி உள்ள அழுத்தமான சதை ; அழகிய வலுவுள்ள கணுக்கால்கள் என்று பொருள்]

गूढगुल्फायै गुरुगुहस्वरूपायै (अभयाम्बिकायै - yadukulakAmbOji)

4."मूलमन्त्रात्मिकायै" (nAmAvaLi 88) [மூலமந்த்ரமே(பஞ்சதசாக்ஷரீ) தானாகி நிற்பவள் ; மந்த்ரங்களுக்கும்,மந்த்ரத்தின் தேவதைக்கும் பேதமில்லை என்பது தத்துவம்]

मूलमन्त्रात्मिकायै मूलाज्ञानहरगुरुगुहवरदायै (नीलोत्पलाम्बिकायै - kEdAragowLa)

5."कौलिन्यै" (nAmAvaLi 94) [சிவனும் சக்தியும் சேர்ந்த வடிவு 'கௌலினீ' என்பது ; குலம் என்றால் சக்தி,அகுலம் என்றால் சிவன்.இவ்விரண்டின் சேர்க்கை(ஸாமரஸ்யம்) கௌலம் எனப்படும்.அந்த வடிவாய் இருப்பவள்]

कौलिनि त्रिपुरादिमर्दिनि कन्दर्पजनकापाङगवीक्षणि (पर्वतराजकुमारि - srIranjani)

6."भुवनेश्वर्यै" (nAmAvaLi 294) [புவனம் என்றால் பூமி,ஸ்வர்கம்,ஜலம் என்ற பல பொருள்கள் உண்டு.இவை எல்லாவற்றிற்கும்(பதினான்கு புவனங்களுக்கு) தலைவி ஆனவள் ; ஹ்ரீம் என்ற மாயா பீஜத்திற்கு புவனேச்வரீ பீஜம் என்ற பெயர்.அதற்கு தேவதையானவள்]

भुवनेश्र्वरि क्षिप्रप्रसादिनि (अम्ब नीलायताक्षि - nIlAmbari)

7."रणत् किङकिणिमेखलायै" (nAmAvaLi 312) [சலங்கைகள் ஒலிக்கும் ஒட்டியாணம் அணிந்தவள்]

रणत् किङकिणिमेखलाभास्वरि सुन्दरि (मातङगि श्री - ramAmanOhari)

8."सदाचार प्रवर्तिकायै" (nAmAvaLi 356) [நல்வழியில்(ஸதாசாரத்தில்)செலுத்துபவள் ; தர்மங்களை ப்ரியத்துடன் அனுசரிக்கத் தூண்டி விடுகிறாள்]

सदाचारप्रवर्तकायै सन्नुतगुरुगुहवैभवायै (कादम्बरीप्रियायै - mOhanam)

9."हरिद्नान्नैकरसिकायै" (nAmAvaLi 526) [மஞ்சள் கலந்த,மஞ்சள் நிறமான அன்னத்தை ரசிப்பவள்]

हरिद्नान्नरसिकायै गुरुगुहस्वरूपायै (बालाम्बिकायै नमस्ते - nAtakurinji)

10."कलिकल्मषनाशिन्यै" (nAmAvaLi 555) [கலி தோஷத்தைப் போக்குபவள்]

करुणारसप्रवाहिनी कौलिनी कलिकल्मषनाशिनी हंसिनी (परदेवता - danyAsi)
कलिकल्मषनाशिन्यै करुणामृतरसप्रवाहिन्यै (नीलोत्पलाम्बिकायै - kEdAragowLa)
कलिकल्मषनाशिनीं गन्धर्वघोषित गमकक्रियामोदिनीं (काशी विशालाक्षीं भजेऽहम् -gamakakriyA)

11."कात्यायन्यै" (nAmAvaLi 556) [காத்யாயனீ-கதர் என்ற ரிஷியின் மகள்,ஒட்டியாண பீடத்தின் அபிமான தேவதையின் பெயர் காத்யாயனீ ; ஸகல தேவதைகளுடைய தேஜஸ்ஸின் சேர்க்கையால் ஏற்பட்ட ரூபம் காத்யாயனீ என்று வாமன புராணம் சொல்கிறது]

नादबिन्दुकलास्वरूपिणि कात्यायनि (कामाक्षि - sumadyuti)

12."मातृकावर्णरूपिण्यै"(nAmAvaLi 577) [மாத்ருகா அக்ஷரங்களை வடிவமாகக் கொண்டவள்,அதாவது 51 எழுத்துக்களின் ரூபமாக இருப்பவள்]

मातृकावर्णरूपिण्याः मारजनकगुरुगुहमोदिन्याः (मधुराम्बायाः - bEgadA)

13."साम्राज्यदायिन्यै" (nAmAvaLi 692) [பக்தர்களுக்கு ஸாம்ராஜ்யத்தைக் கொடுப்பவள் ; ஸாம்ராஜ்யாதிபத்யத்தை அதாவது சக்ரவர்த்தி என்ற நிலையை அருள்பவள்]

समस्तसाम्राज्यदायिनि सद्‍‌‍‌गुरुगुहजननि (कामाक्षि - sumadyuti)
14."नामपारायणप्रीतायै" (nAmAvaLi 732) [நாம பாராயணத்தால் ப்ரியம் அடைபவள்,தேவி வழிபாட்டில் ஆறு விதமான பாராயணங்கள் உள்ளன-நாத பாராயணம்,கடிகா பாராயணம்,தத்துவ பாராயணம்,நித்யா பாராயணம்,நாம பாராயணம்,மந்த்ர பாராயணம்]

नामरूपविवर्जितया नामपारायाणप्रिया (श्रीमधुराम्बिकया रक्षितोऽहम् - atANa)

15."नटेश्र्वर्यै" (nAmAvaLi 734) [சிதம்பரத்தில் ஆடும் நடராஜரின் மனைவி என்று பொருள் ; சிதம்பரம் என்பது க்ஷேத்ரத்தையும் கூறும்,ஹ்ருதயாகாசத்தையும் கூறும்]

नामरूपविमर्शिनि नटेश्र्वरि जगज्जननि (श्रीमधुरापुरी - bilahari)
नटेश्र्वर्यै वैद्यपतिमनोलासकर्यै (बालाम्बिकायै नमस्ते - nAtakurinji)

16."पाटलीकुसुमप्रियायै" (nAmAvaLi 773) [பாதிரிப் பூவில் ப்ரியம் உள்ளவள் ; இது வெளுப்பும் சிவப்பும் கலந்த நிறமுடைய பூ,ஆகையால் சிவ-சக்தி ஸாமரஸ்யத்தையும் குறிக்க கூடும்]

पाटलीकुसुमप्रिये पद्मरागसमप्रभे (श्रीमधुरापुरी - bilahari)

17."पञ्चाशत्पीठरूपिण्यै" (nAmAvaLi 833) [ஐம்பது பீடங்களின் ரூபமாக இருப்பவள்]

पञ्चाशत्पीठरूपिणि मां पाहि श्रीराजराजेश्र्वरि (पञ्चाशत्पीठरूपिणि - dEvagAndhAram)

18."सामगानप्रियायै" (nAmAvaLi 909) [ஸாமவேத கானத்தில் ப்ரியமுள்ளவள் ; ஸாமவேதிகள் தன் உயிரைப் போல் இவளுக்கு ப்ரியமானவர்கள் என்றும் சொல்லலாம்(ஸாமகா+அன+ப்ரியா என்று பிரித்து பார்த்தால் அன என்றால் உயிர்).]

सामगानप्रियकरि सच्चिदानन्दसुखकरि (त्रिपुरसुन्दरि - sAmA)

19."सव्यापसव्यमार्गस्थायै" (nAmAvaLi 912) [ஸவ்யம்(வலது),அபஸவ்யம்(இடது)என்ற இரண்டு வழிகளிலும் இருப்பவள் ; ஸவ்யம்-அஸவ்யம் என்றால் படைத்தல்-ஒடுக்குதல்,வேத முறை வழிபாடு-தந்த்ர முறை வழிபாடு என்றும் எடுத்து கொள்ளலாம்.]

सव्यापसव्यमार्गस्थे सदा नमस्ते शुकहस्ते (अव्याज करुणा कटाक्षि - sALanganAta)

20."सुवासिन्यै" (nAmAvaLi 970) [பதியுடன் கூடி வாழ்பவள்]

चराचरात्मकप्रपञ्चजननी चारुचन्द्रहासिनी सुवासिनी (परदेवता - danyAsi)

21."वाञ्छितार्थप्रदायिन्यै" (nAmAvaLi 989) [பக்தர்கள் கோரும் பொருள்களை(புருஷார்த்தங்களை)அபரிமிதமாகக் கொடுப்பவள்]

वाञ्छितफलदायिनीं सदानन्दविलासिनीं शम्भुमोहिनीं (एकाम्रेशनायकीम् - cAmaram)

I will add more in due course...